NEDERLAND - Woninginbraken, overvallen, straatroven … de klassieke criminaliteit daalde vorig jaar opnieuw, maar niet eerder was de spoedvraag naar politie zo groot als in 2021. Dat beeld komt duidelijk naar voren in de jaarverantwoording 2021 van de politie. Neem het gestegen aantal 112- en overlastmeldingen en het aantal demonstraties dat de politie heeft begeleid. ‘2021 gaat de boeken in als een jaar waarin de tegenstellingen in de samenleving soms fors waren’, stelt korpschef Henk van Essen. ‘Maar de politie was er wanneer mensen ons nodig hadden, ondanks de krapte en druk.’


Voor politiemensen op straat begon 2021 stormachtig met door heel het land avondklokrellen. En het jaar eindigde zoals het begon. De gebeurtenissen in Rotterdam, eind november, bleken het startsignaal van avonden vol geweld op meerdere plekken in ons land. Relschoppers, soms zeer jong, vielen politiemensen aan met stokken en vuurwerkexplosieven.

Maatschappelijke ontwikkelingen

Opvallend in 2021 is dat deze maatschappelijke onvrede grote impact had op het politiewerk. De ‘klassieke’ criminaliteit daalde weliswaar opnieuw: in 2021 werden 741.111 misdrijven geregistreerd, zeven procent minder dan in 2020. Toch moest de politie vaker met spoed naar allerlei situaties toe. Zo steeg het aantal 112-meldingen met bijna 150.000 naar ruim 3,2 miljoen. De cijfers in de jaarverantwoording laten een duidelijke verschuiving zien naar meer handhaving. Verder waren er 536.946 geregistreerde overlastmeldingen, 11 procent meer dan het jaar ervoor. Een kwart daarvan, zo’n 130.000 meldingen, ging over personen met verward gedrag en dat aantal blijft groeien.

Tegenstellingen

Corona zorgde ook in 2021 voor veel maatschappelijke ongenoegen. Dat leidde niet alleen tot talloze politie-inzetten bij demonstraties en rellen, maar ook tot (online) intimidatie en bedreiging van politici, wetenschappers, journalisten, hulpverleners en de politie zelf. ‘Als ik kijk naar vorig jaar en zie hoe fors de tegenstellingen soms zijn, dan rijst de vraag wat er in de samenleving aan de hand is’, zegt korpschef Henk van Essen. ‘We staan als samenleving gezamenlijk voor een grote verantwoordelijkheid. We zouden met elkaar moeten bepalen waar grenzen liggen. Wat vinden we normaal? Daarbij hebben wat mij betreft – naast de politie – ook ouders/opvoeders, scholen, jeugdwerk, werkgevers en media nadrukkelijk een rol. Strafrechtelijke handhaving is dan het sluitstuk van een gezamenlijke aanpak.’

Meer dan alleen corona

Het afgelopen jaar speelde er meer dan corona. De politie heeft met de inzet van duizenden collega’s het afgelopen jaar mooie en aansprekende resultaten geboekt. Zo werden onder meer 1662 criminele samenwerkingsverbanden aangepakt en 505 inzetten gepleegd op online kindermisbruik. Daarnaast werd zeven jaar na dato, in Duitsland, de moeder van de zogenoemde containerbaby aangehouden en pakte de politie – na 21 jaar - een verdachte op in een verkrachtingszaak uit 2000. Ook de man die in 1997 met grof geweld de 33-jarige psychologe Els Slurink van het leven beroofde, is in 2021 achterhaald en door de rechter veroordeeld.

In 2021 werden verder veertig cybercrime-fenomeenonderzoeken afgerond. Daarbij werd onder meer de grootste illegale onlinemarkt ter wereld stilgelegd. In een ander cyberonderzoek werd een ransomwarebende opgepakt die in 71 landen slachtoffers miljoenen euro’s afhandig maakte. Een van de meest complexe cybercrimeonderzoeken die de Landelijke Eenheid ooit uitvoerde, maakte verder een einde aan Emotet, een geavanceerd netwerk van geïnfecteerde computers (botnet) dat wereldwijd ruim één miljoen slachtoffers maakte.

Andere belangrijke successen waren de internationale samenwerkingen bij het oprollen van twee grote criminele berichtendiensten: SkyEcc en Anom. Hierbij werden vele miljoenen berichten van criminelen onderschept. Hiermee kreeg de politie inzicht in onder andere cocaïnesmokkel, de productie van synthetische drugs, witwassen, geweldsdelicten en liquidaties. Op basis van deze informatie konden door het hele land invallen worden gedaan en zijn tientallen arrestaties verricht. Ook werden daar wapens, telefoons, auto's, boten, grote hoeveelheden contant geld en verdovende middelen in beslag genomen.

Treurig dieptepunt

Een treurig dieptepunt was de moord op Peter R. de Vries in juli 2021. Van Essen: ‘Die moord schokte heel Nederland. Mede dankzij snel en professioneel handelen wisten we meteen twee verdachten op te pakken. Maar de bedreigingen uit de onderwereld zorgen voor een sterk toegenomen vraag naar bewaken en beveiligen. We hebben daarom besloten dit tot een hoofdtaak van de politie te maken, net als noodhulp en opsporing. Dat moet onder meer voor lucht zorgen bij alle politiemensen uit de basisteams die dat nu als neventaak doen.’ Ook de aanrijding en dood van onze collega Arno de Korte, motoragent in Rotterdam, heeft ons allemaal diep geraakt. ‘Eerst was er het verdriet, toen kwam er ook woede bij’, schreef een collega treffend.

‘Al met al zie ik te veel een politie die repressief moet optreden’, concludeert de korpschef. ‘De politie lijkt soms een ‘duizend-dingen-doekje. De uitdagingen waarvoor de samenleving anno 2021/2022 staat, vragen om een generieke aanpak, waarbij meer nadruk wordt gegeven aan preventie. Daar hoort een politie bij die in verbinding, proactief, toegankelijk en laagdrempelig opereert. Een duurzame stabiele financiering is daarvoor een randvoorwaarde.’