LEIDEN - Als slotstuk van Wereldoceanendag op 8 juni in Naturalis in Leiden vragen Klimaatcomponist Tim Kliphuis en zeebioloog Katja Peijnenburg op een inspirerende manier aandacht voor het klimaat. Kliphuis componeerde op basis van gesprekken met vijf wetenschappers het muziekstuk Kosmos.

Met Peijnenburg ging hij hiervoor met een onderzoeksschip bij Texel de zee op om plankton te vangen.

Plankton staat aan de basis van vrijwel alle voedselketens in de oceaan en het zorgt voor bijna de helft van de zuurstof in de wereld. Plakton speelt daarom een hoofdrol in deze versie van Kosmos waarin Peijnenburg haar verhaal vertelt als onderdeel van het muziekstuk dat Kliphuis met een klein ensemble opvoert.

Kliphuis: "Ik ervaar deze tijd als het beslissende moment voor het leven op onze planeet. Daarin heeft ieder zijn eigen verantwoordelijkheid en voor mij is dan de vraag: hoe kun je met muziek de wereld veranderen? De gesprekken met wetenschappers hebben mij geholpen in mijn begrip van de wereld, mijn bewondering voor het leven en mijn hoop voor de toekomst. Dat heb ik vertaald in muziek, de manier waarop ik iets kan betekenen. We moeten in actie komen voor het klimaat, op een positieve manier, en dat doe ik samen met een fantastische groep jonge musici."

Kosmos is geen requiem voor de Aarde, maar een hoopvol stuk over de planeet Water; want als je bedenkt dat de aarde meer uit oceanen bestaat dan uit vaste grond, zou dat een betere naam zijn. Afgelopen zaterdag ging het stuk in première op het Oranjewoudfestival en daar vertelde Katja Peijnenburg tussen de verschillende delen van Kosmos door, hoe zij gebiologeerd was geraakt door het leven in de oceaan – en dan met name het allerkleinste leven: plankton. Plankton vangen doe je 's nachts, midden op zee en in weer en wind.

Haar favoriete plankton is het zee-engeltje, een slakje met vleugels dat door de oceaan fladdert. Het is te vergelijken met een kanarie in de kolenmijn; als het slecht gaat met de zee-engel, is dat een belangrijk signaal.

Het afgelopen jaar werden alle warmte records in de oceanen gebroken (waarom weet niemand) en het is voor Peijnenburg de vraag hoe het plankton hierop gaat reageren. "Plankton gaat ons wel overleven. Wij ook, als we iets doen". De conclusie van Kosmos en deze bijzondere samenwerking tussen kunst en wetenschap: je hoeft echt niet alles zelf te doen, maar als we allemaal iets doen, gaan we samen echt wel een verschil maken.

Tijdens Wereld Oceanendag wordt de hele dag toegewerkt naar het concert. In de Tribunaalzaal kunnen de bezoekers zelf Pixelplankton maken met Studio Maan. Je leert alles over Plankton en maakt je eigen filpmje. Tijdens het concert dat om 16.15 uur begint zijn de filmpjes te zien

Het verhaal van Kosmos is door de NTR vastgelegd in de podcast Componeren of Verzuipen, te beluisteren via NPO Luister. Daarin zijn de gesprekken te horen met de andere wetenschappers als sterrenkundige Amina Helmy. Kliphuis ging met haar sterren kijken bij de nieuwe telescoop in Lauwersoog, hoorde van ethisch filosoof Ingrid Robeyns over het belang van collectieve actie als de politiek die niet kan nemen; dook met aardwetenschapper Appy Sluijs in miljoenen jaren klimaatgeschiedenis; en sprak met Robbert Dijkgraaf over de verantwoordelijkheid van kunstenaars om vooruit te lopen op de wetenschap.

De komende maanden is Kosmos te zien op verschillende festivals, zoals Wonderfeel in 's Graveland en het Delfts kamermuziekfestival. Met steeds een andere wetenschapper die het verhaal van Kosmos vertelt vanuit een andere wetenschappelijke hoek.

Meer informatie en de speellijst is te vinden op www.kosmosmusic.nl. Kosmos kan financieel gesteund worden op het crowdfunding platform www.voordekunst.nl.

Kosmos is mede mogelijk dankzij steun van NTR/NPO, Fonds Podiumkunsten, Cultuurfonds, Dioraphte, Norma, Gravin van Bylandt Fonds en de Gemeente Hilversum.